S. Koziej, Refleksja o Strategii Bezpieczeństwa UE
Rada Europejska na posiedzeniu 28.06.2016 r. przyjęła informację Wysokiej Przedstawiciel F. Mogherini o nowej strategii polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE zatytułowanej Shared Vision, Common Action: A Stronger Europe. To zrealizowanie zaleceń z poprzedniego roku. Dokument został przekazany państwom członkowskim dwa dni przed posiedzeniem Rady, która w konkluzjach zaleciła Wysokiej Przedstawiciel, Komisji i Radzie kontynuowanie prac nad nim. Jest to procedura podobna jak w stosunku do poprzedniej strategii, która rozpatrzona została w czerwcu, a przyjęta na posiedzeniu w grudniu 2003 r. Tym razem kolejny termin nie został określony, co zapewne wynika z dużej niepewności co do rozwoju sytuacji, zwłaszcza po referendum brytyjskim w sprawie Brexitu. Strategia pozostaje zatem wciąż roboczym dokumentem, nad którym toczyć się będą dalsze prace. Warto zatem poddać go głębszej analizie, by przygotować ewentualne uwagi przed jego ostatecznym zatwierdzeniem i wdrożeniem do stosowania w praktyce.
Globalna strategia WPZiB UE, poprzedzona słowem wstępnym Wysokiej Przedstawiciel F. Mogherini oraz 5-stronicową syntezą, prezentuje w czterech rozdziałach misję UE w sferze bezpieczeństwa, zasady działań zewnętrznych UE, priorytety tych działań oraz sposoby zapewnienia ich realizacji. Dokument uzupełnia wykaz instytucji zaangażowanych w jego przygotowanie.
Układ strategii jest logiczny: od interesów, przez zasady i priorytety działania dla ich osiągnięcia (strategia operacyjna) do środków do tego niezbędnych (strategia preparacyjna). Uwagę, jaką warto w tym kontekście podnieść, to brak dogłębnej oceny i prognozy środowiska (warunków) bezpieczeństwa UE w nadchodzących latach, w jakich przyjdzie jej realizować swą misję na rzecz interesów obywateli i państw członkowskich, określoną w punkcie wyjścia strategii.
W obecnej wersji problematyka ta jest jedynie bardzo marginalnie wspomniana w półstronicowym deklaratywnym wprowadzeniu do całego dokumentu. Sygnalizuje się tu trafnie najważniejsze zagrożenia, wyzwania i ryzyka, jak kryzys egzystencjalny wewnątrz i na zewnątrz UE, zagrożenia dla UE, kwestionowanie projektu europejskiego, naruszenie ładu bezpieczeństwa europejskiego na wschodzie, terroryzm i przemoc na południu i w samej Europie, napięcia między wzrostem gospodarczym a demografią w Afryce, napięcia bezpieczeństwa w Azji, czy zmiany klimatyczne. Wskazuje się także na szanse globalnego wzrostu, mobilności, postępu technologicznego. Jednakże ograniczenie się jedynie do takiego hasłowego wyliczenia zagrożeń, wyzwań i szans to zdecydowanie za mało dla określenia realistycznej strategii operacyjnej i preparacyjnej w dziedzinie bezpieczeństwa. Należałoby zatem w dalszych pracach nad strategią dodać drugi punkt – między misją i strategią operacyjną (zasadami i priorytetami działań zewnętrznych) – dotyczący oceny i prognozy środowiska bezpieczeństwa europejskiego. Wtedy układ strategii byłby zgodny z uniwersalnym modelem cyklu strategicznego: identyfikacja celu strategicznego (interesów, misji), ocena i prognoza środowiska bezpieczeństwa, określenie koncepcji operacyjnej, określenie koncepcji preparacyjnej.
Warszawa/Służew, 2.09.2016